هنر قلم زنی از جمله رشته های هنر سنتی ایران است که با قدمتی هزارساله از دیرباز تاکنون مورد توجه ویژه قرار گرفته است. آموزش قلم زنی، روش تزیین، کندن و نقش اندازی برجسته و فرورفته نقوش بر روی انواع فلزات از قبیل مس،برنج،طلا،نقره بوسیله فشار دست و چکش و قلم های فولادی می باشد.
این فلزات زمینه اصلی نقوش و خطوط بسیار زیبا و دلنشین هنر قلم زنی قرار گرفته و آن را خاص تر می کنند و در دسته‌بندی، در رده هنرهای صناعی و در گروه فلزکاری قرار دارد.
قلم زنی را می توان نوعی حکاکی جذاب بر روی فلزات دانست که در طی سالیان متمادی انواع سبک های آن گسترش یافته اند.
آموزش طلا سازی آموزشگاه طلافنون با داشتن 10 شعبه در سراسر ایران فعال ترین برند در حوزه قلم زنی بر روی انواع سطوح طلا است که بواسطه بهره مندی از اساتید مجرب ، بهترین و حرفه ای ترین آموزش حکاکی را به هنرجویان گرامی ارائه می دهد.
انواع سبک های قلم زنی
مکتب شیراز
اغلب بر روی نقره انجام می شود و شامل مراحل طراحی ، نیم برکردن ، برجسته کاری و کفسازی است و یکی از نقش های معروف این مکتب گل مرغ می باشد.
سبک تبریز
برای حرکت قلم بیشتر از فشار دست استفاده می شود در نتیجه عمق زیادی ندارد.
سبک اصفهان
از ضربات چکش استفاده می شود ، دارای نقوش عمیق است و برای بارگاه ائمه از این سبک استفاده می شود . این سبک را قلم زنی ریز و برجسته نیز می نامند .
فرق بین رشته هنری قلم زنی ، قلم کاری چیست؟
- قلم کاری هنر چاپ و زدن نقش بر روی پارچه است که از دوران غزنویان درایران شکل گرفت .
- قلم زنی هنر زدن نقش بر روی فلز است که قدمت چند هزارساله درایران دارد.
شیوه کار قلم زنی چگونه است؟
شیوه کار قلمزنی بدین صورت است ابتدا آن شی را که می خواهند روی آن قلم بزنند را قیر می گذارند. ضخامت قیر باید در حدی باشد که موقع قلم زدن ضمن اینکه فرم کلی کار را در حین چکش زدن نگه می دارد مانعی باشد برای جلوگیری از سوراخ شدن بدنه.
پس از قیر گرفتن طرح به صورت چرمه و گرد ذغال به بدنه منتقل و سپس با قلمی با همین نام نیم برده می شود. در اجرای طرح های ذهنی، آموزش قلم زنی طرح بدون چرمه و مستقیما بر بدنه نیم بر می شود .
در ادامه نقش با قلم فولادی که نوک آن حالت های مختلفی دارد نیم ور،پایین بری و پرداز می شود .قلمهایی چون گرسوم،یک تو،نیم ور،ناخنی،بادامی،تخم گلی و…نیز وجود دارند. پس از اتمام آموزش قلم زنی قیر به وسیله حرارت از آن جدا شده و قیرهای اضافی پاک می گردد.
ویژگی های قلم زنی چیست؟
- نقوش ایجاد شده سنتی و اصیل باشند.
- روی سطح یا پشت کار قیر باقی نمانده باشد.
- دقت کنید که جایی از کار سوراخ نشده باشد.
- به لحیم کاری ها دقت کنید که از جنس زمینه کار و یکدست باشند.
- به نقوش ایجاد شده دقت کنید، نقوش کار دست در همه یکسان و یک اندازه نیستند.
- برای تشخیص اصل و کار دست بودن یک محصول قلمزنی آن را در دست بگیرید. محصولات قلمزنی اصل معمولا وزن قابل توجهی دارند.
ابزار های قلم زنی کدامند؟
مهم ترین وسیله ای که در قلم زنی کاربرد دارد، فلز است که انواع مختلفی از قبیل مفرغ ، برنج، طلا، نقره و مس دارد .
ابزار مهم دیگر برای قلم زنی چکش و قلم می باشد. برخی وسایل نیز در امر قلم زنی وجود دارند که بسته به نوع کار از آن ها استفاده می شود از قبیل گیره، سوهان، انبر، سرپیک، مخزن سوخت، قیچی، تابه، زیرتابه، قیر، گچ، سنگ گچ، تسمه، پرگار، کنده، قالب، گرده و تیزاب.
قلم زنی روی مس
رنگ مس قرمز متمایل به نارنجی است که حالت شکل پذیری بالایی دارد. مس از جمله فلزات پرکاربرد در صنعت قلم زنی به شمار می رود. برای کسانی که به تازگی با هنر قلم زنی آشنا شده اند، می تواند بهترین انتخاب باشد. گلدان های مسی، سینی ها و به علاوه تابلو های مسی ، بهترین گزینه برای ایجاد طرح های نوشتاری نستعلیق می باشد که هنر قلم زنی را به زیبایی جلوه گر می نماید.
قلم زنی روی برنج
برنج ترکیبی از مس و روی می باشد که به نسبت از قیمت مناسب تری برخوردار است و طرفداران بسیاری دارد. به عنوان نمونه ایجاد نقوش زیبا و برجسته بر روی آینه شمعدان ، نمایان گر زیبایی قلم زنی بر روی برنج می باشد.
قلم زنی روی نقره
نقره فلزی سفید رنگ و بسیار شکل پذیر است که اغلب در تهران و اصفهان به کار برده می شود در نتیجه بسیار منحصر به فرد می باشد.
چگونگی قلم زنی روی نقره
پس از ساخت محصول نقره آن را به کارگاه قلم زنی می برند. در کارگاه قلمزنی ابتدا طرح به صورت ذهنی و بدون استفاده از الگو بر روی محصول پیاده می شود و سپس با چکش و قلم آهنی آن را قلمزنی می نمایند که قلم ها معمولاً به وسیله ی خود صنعت گران ساخته شده است. بعد از قلمزنی برای پرداخت و صیقل دادن، بار دیگر فرآورده را به کارگاه بازگردانده و پس از این مرحله، آن را به بازار عرضه می نمایند.
قلم زنی روی طلا
طلا فلزی نرم است که در هنر قلم زنی جهت تزیین جواهرات و انواع زیور آلات از آن استفاده می گردد و زیبایی آن را دوچندان می نماید.
دوره آموزش قلم زنی برای چه کسانی مناسب است؟
علاقمندان به حوزه های هنری، صنعتی و طلا و جواهر
- افرادی که به دنبال پر کردن اوقات فراغت خود با یک حرفه ی هنری هستند
- افرادی که به دنبال کار و کسب درآمد در منزل هستند
- افرادی که می خواهند طراحی جواهرات را کار اصلی خود قرار دهند و یا به صورت پاره وقت از آن کسب درآمد کنند
- افرادی که دارای فروشگاه و طلا و جواهر هستند و می خواهند برای خود کارگاه تاسیس کنند
- افرادی که دارای پیش زمینه طراحی طلا و جواهر هستند و می خواهند حرفه ای وارد بازار کار طلا و جواهر شوند
دوره برای چه کسانی مناسب نیست؟
این دوره نیازمند وقت گذاشتن است و اگر وقت کافی برای تمرین ندارید، این دوره مناسب شما نیست.