جواهرات سلسله قاجار

سلسله قاجار (1779-1924): یک مرور کلی

پس از آشفتگی‌ها و نزاع‌های قرن هجدهم در ایران، به قدرت رسیدن سلسله قاجار (1779-1924) نشانه‌ای از صلح و وحدت جدید برای کشور بود. شاهان قاجار به شدت به هنرهای بصری متکی بودند تا موقعیت جدید خود را تأیید و تثبیت کنند. یکی از جنبه‌های تصویر عمومی آن‌ها را به تاریخ طولانی ایران و سلسله‌های باستانی آن مرتبط می‌کرد، اما جزء دیگری از هویت آن‌ها به عنوان نوسازان و اصلاح‌طلبان بود. این شامل تغییرات در دولت و پذیرش فناوری‌های جدیدی مانند راه‌آهن و تلگراف بود. در هنرها، این به معنای حمایت از تکنیک‌های جدید لیتوگرافی و عکاسی و همچنین استفاده‌های نوآورانه از فرم‌های موجود در ایران مانند پرتره و نقاشی روغنی بود.

جواهرات قاجار

جواهرات و آثار قاجار مانند کپسول‌های زمان هستند، زیبایی فیزیکی و شیوه‌های فنی که آن‌ها را ساخته‌اند تأثیر ماندگاری بر توسعه جواهرات داشت و بر فرهنگ‌های دیگر تأثیر گذاشت. به خاطر سادگی و سهولت، من آن‌ها را در اینجا دسته‌بندی می‌کنم. [توجه: من تمام تلاشم را کرده‌ام تا تصاویر را به سازندگان و منابع اصلی آن‌ها نسبت دهم.

الماس فانتزی زرد با برش کوسنی 74.53 قیراطی، قرار داده شده در یک جواهر از اواخر قرن نوزدهم. یک الماس و جواهر از سلسله قاجار، یک باقی‌مانده نادر از عشق بزرگ به سنگ‌های قیمتی در این سلسله‌ی ایرانی.

منشا این الماس در تاریخ 13 می 1983 توسط ساتبی به نمایندگی از نوه‌های سلطان احمد شاه قاجار، آخرین پادشاه سلسله قاجار (حکومت 1909-1925) فروخته شد. این الماس که بخشی از مجموعه خصوصی او بود، از طریق وصیت‌نامه به وارثان او منتقل شد.

الماس‌های تاریخی که دارای تاریخچه غنی و متنوعی هستند، در بازار امروزی نادر هستند. این الماس بخشی از مجموعه خصوصی سلطان احمد شاه قاجار بود که به نوه‌های او وصیت شده و توسط آن‌ها در ماه می 1983 فروخته شد. این جواهر یک باقی‌مانده نادر از عشق بزرگ به سنگ‌های قیمتی در سلسله قاجار است.

عکس‌های بسیاری از احمد شاه وجود دارد که این الماس زرد فانتزی را به یک تاجک متصل کرده است. چنین جواهراتی در میان مردان خانواده سلطنتی بسیار محبوب بودند و بدون شک از پیشینیان به احمد شاه منتقل شده بودند. پدربزرگ او، ناصرالدین شاه قاجار (1831-1896)، اولین پادشاه مدرن ایران که به اروپا سفر کرد و به نوعی یک انسان رنسانس بود، عاشق بزرگ الماس‌ها و سنگ‌های قیمتی بود. او که به فرهنگ غرب علاقه‌مند بود، به نقاشی، عکاسی، نوشتن و شعر علاقه زیادی نشان داد. او همچنین عشقی بزرگ به جواهرات و سنگ‌های قیمتی داشت که با سفارش چندین اثر مهم که اکنون در خزانه ملی جواهرات ایران نگهداری می‌شوند، نمود پیدا کرد. یکی از این شگفتی‌ها یک 'کره جواهرات'، یک کره ساخته شده از سی و چهار کیلوگرم طلا و 3656 گرم سنگ‌های قیمتی است. اقیانوس‌ها و دریاها با زمرد نشان داده شده‌اند، زمین‌ها و خطوط جغرافیایی با الماس و یاقوت. گفته می‌شود این کره برای عدم از دست دادن هزاران سنگ آزاد در خزانه ساخته شده است. این مجموعه جواهرات چنان چشمگیر است که امروز، خزانه ملی از جواهرات تاج به عنوان ذخیره ارز استفاده می‌کند.

تاج کیانی

تاج کیانی در دوران قاجار مورد استفاده قرار می‌گرفت. رضا شاه، بنیانگذار سلسله پهلوی، تاج مخصوص خود را طراحی کرد، اما تاج کیانی در زمان تاجگذاری او حضور داشت. خود تاج از مخمل قرمز ساخته شده است که هزاران جواهر روی آن قرار داده شده است. فتحعلی شاه اغلب در نقاشی‌ها با تاجی مشابه نشان داده می‌شود - مشخص نیست که آیا در آن زمان تاج‌های متعددی با ظاهری مشابه در استفاده بوده‌اند یا اینکه هنرمندان به سادگی تاج یکسانی را به روش‌های مختلف نشان داده‌اند. تاج کیانی حدود ۱۸۰۰ مروارید دارد که هر کدام ۷ تا ۹ میلی‌متر قطر دارند. حدود ۳۰۰ زمرد بر روی تاج قرار داده شده است که بزرگترین آنها حدود ۸۰ قیراط است. همچنین حدود ۱۸۰۰ یاقوت و اسپینل روی تاج قرار دارند که بزرگترین آنها ۱۲۰ قیراط است. بزرگترین الماس ۲۳ قیراط است. ارتفاع کلی تاج بدون تاجک ۳۲ سانتی‌متر و عرض کلی آن ۱۹.۵ سانتی‌متر است.

Mozafar ad-Din Shah Qajar، پنجمین شاه سلسله قاجار، در حالی که تاج مروارید کیانی خود را به سر دارد. او بین سال‌های ۱۸۹۶ تا ۱۹۰۷ حکومت کرد.

در اینجا چند تصویر دیگر از تاج مشهور کیانی آورده شده است:

تاج کیانی نمادی از شکوه و عظمت دوره قاجار است و جزئیات طراحی و جواهراتی که در آن به کار رفته‌اند، واقعاً چشم‌نواز هستند.

دیام طلایی با زمرد کابشون

این دیادم (تاج) ترکیبی از دو سبک مختلف است، با یاقوت‌های سفید بریده شده و میناکاری‌های رنگارنگ که نقش‌های گل با منشا هندی را به تصویر می‌کشند. بخش میانی دیادم به سبک قاجار با گل‌های میناکاری شده و نمای پشتی آن به تصویر دختران رقصنده اختصاص داده شده است. جلوی دیادم با زمردهای کابوشن، یاقوت‌های کابوشن و الماس‌های بریده شده به سبک گل رز و بریده شده بر روی میز پوشیده شده است. محیط داخلی 21 اینچ است و چهار یاقوت سفید در این مجموعه مفقود شده است.

این ترکیب خاص و زیبای دو سبک مختلف، نشان‌دهنده جزئیات و اصالت جواهرات دوره قاجار است که به دلیل هنرمندی بالا و استفاده از سنگ‌های گرانبها شهرت دارد.

آویز طلایی مینای قاجار به شکل پرنده، قرن نوزدهم.

این آویز به شکل یک پرنده پهن شده، با سنگ‌های سخت فویل‌دار تزئین شده است. تزئینات مینای چند رنگ پرهای جلویی را نمایش می‌دهند و پشت آویز با گل‌های اسپری شده تزئین شده است. بال‌ها و دم با مرواریدهای آویزنده مزین شده‌اند. طول این آویز 2 اینچ (5 سانتی‌متر) است.

این اثر هنری نمایانگر مهارت و ذوق هنرمندان دوره قاجار در استفاده از مواد مختلف و تکنیک‌های پیچیده است که هنوز هم پس از سال‌ها ارزشمند و زیبا باقی مانده‌اند.

سنجاق سینه طلایی مینای قاجاری

سنجاق سینه طلایی مینای قاجاری به شکل عقاب، ایران، قرن نوزدهم با بال‌های گشوده، تزئین شده با میناهای چندرنگ، مزین به زمرد و یاقوت، با مرواریدهای آویزان از بال‌ها و دم با سیم‌های طلایی، مجهز به سنجاق در پشت. 7 سانتی‌متر. تصویر: ساتبی

این سنجاق سینه به زیبایی تمام با هنر میناکاری و سنگ‌های قیمتی طراحی شده است و نمایانگر ذوق و مهارت هنرمندان دوره قاجار است. استفاده از زمرد و یاقوت و همچنین مرواریدهای آویزان، شکوه و جلال این اثر هنری را دوچندان می‌کند.

مدال نشان خورشید قاجار. قرن نوزدهم میلادی / قرن سیزدهم هجری قمری.

مدالی با صفحه مرکزی مینای نشان‌دار با صورت خورشید زنانه (آفتاب) و پرتوهای الماس‌نشان.

این مدال نمایانگر هنر و ذوق هنرمندان قاجار است که با استفاده از مینای دقیق و سنگ‌های قیمتی، اثری زیبا و برجسته خلق کرده‌اند. چهره خورشید زنانه و پرتوهای الماس‌نشان زیبایی خاصی به این مدال داده‌اند که نشان‌دهنده اهمیت و احترام به نمادهای خورشید و نور در فرهنگ ایرانی است.

مدال نشان تصویری امپراتوری قاجار. ایران. 1907-1909 میلادی / 1324-1326 هجری قمری. تصویر: موزه هنر اسلامی مالزی

سه حلقه طلایی مینای قاجاری، قرن نوزدهم. تصویر: کریستی هر کدام با برآمدگی گنبدی، حاشیه‌ها مزین به مروارید، مرکز با یک سنگ قیمتی قرمز، دو حلقه دارای خطوط ملایم و یکی با طرح ستاره‌ای.

این آثار نشان‌دهنده هنر و ذوق دوره قاجار و استفاده استادانه از مواد گرانبها و تکنیک‌های هنری در طراحی جواهرات است.

سه حلقه طلایی مینای قاجاری، قرن نوزدهم.

هر کدام از این حلقه‌ها با برجستگی گنبدی طراحی شده‌اند. حاشیه‌ها مزین به مروارید و مرکز هر حلقه دارای یک سنگ قیمتی قرمز است. دو حلقه دارای خطوط ملایم و یکی با طرح ستاره‌ای است.

خنجر (جامبیا)، قرن ۱۸-۱۹، قاجار، ایران. تصویر: موزه هنر متروپولیتن مواد: فولاد، عاج.

این آثار هنری و جواهرات نمایانگر زیبایی و هنر دوره قاجار هستند. طراحی‌های دقیق و استفاده از مواد گرانبها، نشان‌دهنده مهارت و ذوق هنرمندان آن دوره است.

خنجر (خانجر) با غلاف، قرن نوزدهم، قاجار، ایران. تصویر: موزه هنر متروپولیتن.

مواد: فولاد، طلا، سنگ‌های قیمتی، مس، مینا، چوب
ابعاد:
ارتفاع با غلاف: 17 1/16 اینچ (43.3 سانتی‌متر)
ارتفاع بدون غلاف: 15 1/8 اینچ (38.4 سانتی‌متر)
ارتفاع تیغه: 9 1/8 اینچ (23.2 سانتی‌متر)
عرض: 2 اینچ (5.1 سانتی‌متر)
وزن: 14.6 اونس (413.9 گرم)
وزن غلاف: 8.9 اونس (252.3 گرم)
خط اعتباری: وصیت جورج سی. استون، 1935

این خنجر زیبا، که در دوره قاجار ساخته شده، با ترکیبی از مواد مختلف و ارزشمند مانند فولاد، طلا، سنگ‌های قیمتی، مس و چوب، نمایانگر هنر و دقت صنعتگران آن دوره است. استفاده از میناکاری‌ها و جزئیات دقیق، این اثر را به یکی از جواهرات منحصر به فرد و باارزش تبدیل کرده است.

این خنجر نه تنها یک سلاح کاربردی است، بلکه به عنوان یک اثر هنری برجسته نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.